Emekliler için devlet birden fazla maaş alma imkanı sunuyor. Eşi, anne ya da babası vefat eden kadınlara Sosyal güvenlik mevzuatıö gereğince özel imkanlar sağlanıyor. Vefat eden eşin hangi sigorta türüne (SSK, Bağkur, Emekli Sandığı) bağlı çalıştığına bakılmadan sigortalının geride kalan eşine maaş bağlanıyor. Kadın bekarsa bağlanan maaş yetim maaşı oluyor. Bu maaşın bağlanabilmesi için memur ya da Bağkur’lu sigortalı eşin Ekim 2008’den sonra vefatı halinde en az 1800 gün prim ödemiş olması gerekiyor. Ekim 2008’den sonra vefat eden sigortalının SSK’lı olması halinde, 5 yıldan beri sigortası bulunması ve en az 900 gün prim ödemiş olması şartı aranıyor. Peki, SGK, SSK ve BAĞ-KUR çoklu maaş nedir, alma şartları nelerdir? İşte konuyla ilgili tüm merak edilenler...

FARKLI SİGORTA TÜRÜ OLMASI HALİNDE ÇİFT MAAŞ

Kadının kendi sigortalılığı nedeniyle emekli maaşı alıyor olması dul maaşına engel değil. Çift maaşta iki önemli ayrıntı var.

- İlki; ister eş olsun ister anne ve baba, vefat eden sigortalı kişilerin 1 Ekim 2008’den önce mi sonra mı vefat ettiği.

- Diğeri ise sigorta statüleri. Yani SSK’lı mı Bağkur’lu mu Emekli Sandığı’na mı tabi olup olmadıkları konusu bu noktada önem teşkil ediyor. Kendi çalışmasından dolayı SSK emeklisi olarak maaş alırken, vefat eden Bağkur emeklisi kocasının ölümünden sonra dul aylığı alan kadın, Emekli Sandığı’ndan (memurluktan) emekli olmuş babasının vefatından sonra yetim aylığı da alabiliyor. Bu durumda üç maaş bağlanmış oluyor.

KİMLER ÖLÜM AYLIĞI ALIR?

Ölüm aylığı alabilecek olan kişiler vefat eden sigortalıya yakınlık durumuna göre belirlemektedir.

Vefat eden sigortalının:

- Eşine,

- Çocuklarına,

- Anne ve babasına ölüm aylığı bağlanmaktadır.

DUL VE YETİM AYILIĞI ALMA ŞARTLARI NELERDİR?

Eşi vefat eden eşlere maaşın %50'i ile %75'i arasında ek maaş ödenmektedir. Söz konusu ücret yine kişilerin emeklilik türüne göre değişiklik göstermektedir.

Bu kapsamda hayatını kaybeden eş

- BAĞ-KUR emeklisi olduğunda maaşın %50'si,

- Memur emeklisi olduğunda da maaşın %75'i kadar aylık verilmektedir.

EŞ VEFATI MAAŞININ ŞARTLARI NELERDİR?

Eşin hayatını kaybetmesi durumunda kadınlara verilen aylıkla ilgili bazı şartlar gerekiyor. Bu şartlar şöyledir:

- Hayatını kaybeden eşin BAĞ-KUR'dan emekli olması,

- Babanın hayatını kaybetmesi üzerine verilen maaşlarda da emeklilik türü dikkate alınmaktadır.

DUL MAAŞINI KİMLER ALABİLİR?

Dul maaşı olarak bilinen ölüm aylığı genel olarak kadınlara ödenen bir para gibi algılanıyor. Oysa uygulamaya bakıldığında bir cinsiyet ayrımı yapılmıyor. Eşi vefat eden erkekler de dul maaşı alabiliyor. Üstelik kocanın çalışıyor ya da emekli olmasına da bakılmıyor. Aylığın kesilmesine sebep olan tek değişiklik ise ikinci bir evlilik. Koca evlenmediği sürece eşinin maaşını alabiliyor.

Ölüm aylığı alabilmek için ölen eşin en az 1800 gün malûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları priminin bildirilmiş olması şartı var. SGK'lı olanların en az 5 yıl sigortası ve 900 gün primi varsa yine maaş bağlanıyor. Eşin çalışıyor olması ya da emekli olması durumunda aylıkta belli kesintiler yapılıyor. Örneğin çalışmayan ya da emekli olmayan koca ölen eşinin maaşının yüzde 75'ini alırken, çalışıyorsa yüzde 50'sini alıyor. Yine maaş alabilecek durumda çocuklar varsa ödenecek para belli oranlarda bunlar arasında pay edilebiliyor. Burada eş olarak tamamen nikahlı evlilikler kast ediliyor. Birlikte yaşamak ya da dini nikahlı olmak, çocuklar olsa dahi ölüm aylığı bağlanmasında dikkate alınmıyor.

Erkek, SGK ve Bağkur kapsamında çalışıyorsa veya emekliyse ölen eşin aylığının yüzde 50'sini dul aylığı olarak alabiliyor. Erkek sigortalı çalışmıyor ve Bağkurlu da değilse ölen eşinin aylığının yüzde 75'ini alıyor.

Ölen eş Emekli Sandığı'na tabi ise ve erkek de memur veya memur emeklisiyse bu durumda erkek ölen eşinin aylığının yüzde 50'sini alıyor. Bu hakkın elde edilebilmesi için ölen eşin en az 5 yıllık memuriyeti olması gerekiyor.

YETİM AYLIĞI BAŞVURU ŞARTLARI NELER?

Yetim aylığı başvuru şartları vefat eden sigortalının çocuklarının cinsiyeti, yaşı, öğrenim durumu, medeni hali ve malul olup olmama durumuna göre farklı seyreder. T.C. vatandaşı olmak ön koşulu ile bahsedilen yetim aylığı başvuru koşulları şu şekilde özetlenebilir:

Erkek Çocuklarda Yetim Maaşı Şartları: Erkek çocukların evli olup olmasına bakılmaksızın yükseköğrenim görmeleri halinde 25 yaşın, ortaöğrenim görmeleri halinde 20 yaşın ve herhangi bir eğitim kurumunda öğrenim görmemeleri halinde 18 yaşın doldurulmamış olması gereklidir. Kendi sigortalılığı nedeniyle gelir sahibi olan erkek çocuklar yetim aylığından yararlanamamaktadır. Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasında (a), (b) ve (e) bentlerinde çalışan erkek çocuklarda yetim maaşı kesilmemektedir.

Kız Çocuklarda Yetim Aylığı Şartları: Kız çocuklarda yetim aylığı için yaş kriteri konulmamıştır. Evli olmamaları ve Kanunun 5. maddesinin birinci fıkrasında (a), (b) ve (e) bentleri dışında kalan herhangi bir işte çalışmamaları halinde vefat eden sigortalıları, yetim aylığından herhangi bir yaş kriterine takılmadan yararlanabilmektedirler.

Malul Çocuklarda Yetim Maaşı Koşulları: Kanuna göre Sağlık Kurulu kararı ile çalışma gücünün minimum %60’ını yitiren malul çocuklara, cinsiyetine bakılmaksızın ölüm aylığı bağlanmaktadır. Malul çocuklar kendi sigortalılıkları nedeniyle gelir sahibi olduklarında ya da Kanunun 94. maddesine göre yapılan kontrol ile çalışma gücünün %60’ını yitirmediğinin tespitinde ölüm aylığı kesilmektedir.

EK MAAŞ BAŞVURULARI NEREDEN YAPILIYOR?

Başvuru işlemleri SGK il müdürlükleri üzerinden gerçekleştirilmektedir. Başvurudan önce kişilerin mutlaka ölüm aylığı talep belgesi dilekçesini doldurarak müdürlüğe iletmesi gerekiyor. Bunun dışında başvuru için talep edilen tek evrak kimliktir.

HANGİ DURUMDA KESİLİR?

Anne veya babasını kaybeden bir kız çocuğu, evlenene kadar ve sigortalı bir işe girene kadar yaşı ne olursa olsun ömür boyu yetim aylığı alır.

Kız çocuğu evlenirse ya da bir işe girerse aylık kesilir. Boşandığında ya da işten ayrıldığında aylık yeniden bağlanır.

Memur olan veya memur emeklisi olan kız çocuğuna Emekli Sandığı yetim aylığı bağlamaz.

Vefat eden eş SSK veya Bağkur’lu ise dul emekli eş, maaşın yüzde 50’sini, eş Emekli Sandığı’na tabi (memur) ise maaşın yüzde 75’ini alıyor.

Dul ve yetim aylığı alabilmek için resmi başvuru şart.

Eşini kaybeden bir kişinin dul aylığı alabilmesi, başka bir evlilik yapana ya da ölene kadar devam eder.

Baba veya annesini kaybeden bir erkek, 18 yaşına kadar kesintisiz, öğrenciliği devam ederse 25 yaşına kadar kesintisiz yetim aylığı almaya hak kazanır.

Dul maaşından erkekler de yararlanır.

İKİSİ BİRDEN ÖDENİR

Eşimden SSK’dan dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı alabilir miyim?

SSK’dan dul aylığı alan kadınlar, Emekli Sandığı’ndan babasından dolayı yetim aylığı alabilirler.

SSK emeklisi bir kadınım. Babam, Emekli Sandığı emeklisi iken vefat etti. Babamın emekli aylığından yararlanabilir miyim?

Babanızdan dolayı yetim aylığı alabilirsiniz. Ancak bekar veya dul olmanız gerekiyor.

Eşimden Emekli Sandığı dul aylığı alıyorum. Babamdan Emekli Sandığı yetim aylığı alabilir miyim?

Bu durumda tercih ettiğiniz aylığı alabilirsiniz. Yani tek maaş hakkınız var.

HİÇBİR GÜVENCESİ YOKSA

Eşin, anne ve babanın hiçbir sosyal güvencesi olmaması durumunda, kimsesi bulunmayan, aylık geliri düşük olan ve herhangi bir sigortası olmayan kadınlara, devlet tarafından '65 yaş aylığı' adı altında maaş bağlanıyor.

Bu tutar da 1.536 TL olarak ödeniyor. 65 yaş aylığından faydalanabilmek için dul ve yetim kadının aylık gelirinin 1.833 liranın altında olması yeterli.

Maaşlar; doğum tarihinin son rakamı 0-5 arası olanlara ayın 5’inde, 1-6 arası olanlara ayın 6’sında, 2-7 arasında olanlara ayın 7’sinde, 3-8 olanlara ayın 8’inde ve 4-9 arası olanlara da 9’unda ödeniyor.

*Başvuru ikamet edilen ildeki Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne şahsen yapılabiliyor.

VEFAT TARİHİ BELİRLEYİCİ

Kadınlara, anne ve babanın vefat tarihlerine ve bağlı oldukları sigorta türüne göre de aylık bağlanıyor. Burada üç önemli tarih var:

Vefatlardan biri 1 Ekim 2008 öncesi ise;

İkisi SSK’lı ise yüksek olan maaş tam, düşük olan yarım ödenir.

İkisi de Bağkur’lu ise yüksek olan maaşın tamamı düşük olanın yarısı bağlanır.

İkisi de memur ise tercih edilen maaş bağlanır.

Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir. Vefatlardan ikisi de 1 Ekim 2008 öncesi ise;

Anne ve babanın sigortalılık statüsü farklı ise iki maaşın ikisi de tam ödenir.

İkisi de SSK’lı ise yüksek olan tam, düşük olan yarım bağlanır.

İkisi de Bağkur’lu ise tek maaş ödenir.

İkisi de devlet memuru ise ve memurluk 1 Ekim 2008’den önce başladıysa, tercih edilen aylık tam bağlanır.

Anne ve babanın vefatının 30 Eylül 2008 sonrası olması halinde;

Her ikisi de SSK’lı ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın da yarısı bağlanır.

Her ikisi Bağkur’lu ise yüksek aylığın tamamı, düşük aylığın yarısı ödenir.

Her ikisi Emekli Sandığı’na tabi ise yüksek olan maaş bağlanır.

Her ikisi de 1 Ekim 2008’den önce memur olan eski memursa yüksek olan maaş verilir.

Her ikisi de 1 Ekim 2008’den sonra memur olmuşsa yükseğin tamamı, düşük olanın ise yarısı bağlanır.

Anne, babadan biri Bağkur ya da SSK’lı, diğeri Emekli Sandığı’na tabi ise yetim iki maaşı tam alır.

DUL VE YETİM AYLIĞI KİMLERE, HANGİ KOŞULLARDA ÖDENİR?

Sigortalının ölümü ile birlikte hak sahiplerine şartları yerine getirmeleri durumunda ölüm aylığı bağlanmaktadır.

5510 sayılı Kanun'un yürürlük tarihinden sonra ölen sigortalıların hak sahipleri olan eş, çocuk ve bazı durumlarda anne babasına ölüm aylığı bağlanmaktadır.

HANGİ ŞARTLARIN YERİNE GETİRİLMESİ GEREKİYOR?

En az 1800 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş veya

4/1-(a) sigortalıları için, her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş, olması şartıyla ölüm aylığı bağlanır.

Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı almakta iken veya malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı bağlanmasına hak kazanmış olup henüz işlemleri tamamlanmamış,

Bağlanmış bulunan malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı, sigortalı olarak çalışmaya başlamaları sebebiyle kesilmiş,

Durumda iken ölen sigortalıların hak sahiplerine yazılı istekte bulunmaları halinde ölüm aylığı bağlanır.

Ölüm aylığı bağlanabilmesi için sadece 4/1-(a) sigortalıları (SGK'lılar) için öngörülen her türlü borçlanma süreleri hariç en az 5 yıldan beri sigortalı bulunup, toplam 900 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması şartında; gerek ölen sigortalı tarafından, gerekse hak sahipleri tarafından yapılan tüm borçlanmalar bu şartların oluşmasında dikkate alınmamaktadır.

Ancak, 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölen sigortalıların 900 gün hesabında borçlanılan tüm süreler dikkate alınmaktadır.

Ayrıca, kendi nam ve hesabına çalışan sigortalıların hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için ölen sigortalıların genel sağlık sigortası primi dâhil, prim ve prime ilişkin her türlü borçlarının ödenmiş olması şarttır.

Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 10 yıldan fazla olması halinde hizmet akdi ile 4/a'ya tabi çalışan kız yetimlere, Emekli Sandığı Kanunu'na göre aylık bağlanabilir.

Erkek yetimlere ise malul ve muhtaç olmaları halinde aylık bağlanır. Vefat etmiş olan kişinin hizmetinin 5 ila 10 yıl arasında olması halinde 4/a'ya tabi çalışan kız ve erkek yetimlere aylık bağlanamaz.

5510 sayılı Kanun'a göre hak sahibi erkek çocuk, yükseköğrenime devam ettiği sürece 25 yaşına kadar aylık alabilmektedir.

Ancak 5434 sayılı Kanun'a göre hak sahibi erkek çocuk için yükseköğrenim kriteri yalnızca lisans ve yüksek lisans programları ile sınırlı tutulmuştur.

Doktora yapan erkek yetimin aylığı 25 yaşın altında olsa bile kesilmektedir.

Ayrıca, ikinci yükseköğrenimde geçen süreler ile ikinci defa yapılan master/lisansüstü uzmanlık öğrenimi için de aylık ödenmemektedir.

Ölüm aylığı bağlanan dul eşin aylığı ancak, evlenmesi halinde kesilir. Çalışması halinde kesilmez.

Ana ve babaya aylık bağlanabilmesi için; diğer çocuklardan hak kazanılan gelir ve aylıklar hariç olmak üzere gelir ve/veya aylık bağlanmamış olması şartı aranmaktadır.

Dolayısıyla kendi çalışmanızdan dolayı emekli aylığı alıyor olmanız nedeniyle çocuğunuz üzerinden aylık bağlanmaz.

5510 sayılı Kanun'un 34'üncü maddesi gereği ölüm aylığı bağlanan eşin aylığı ancak, evlenmesi halinde kesilir. Çalışması halinde kesilmez.

Vefat eden sigortalılardan dolayı gelir ve/veya aylık almakta olan hak sahiplerinin aylık tutarı ise hak sahiplerine hisseleri oranında ödenir.

Vefat eden sigortalılardan dolayı gelir ve/veya aylık almakta olan hak sahiplerinin bayram ikramiyesi ödemesi hak sahiplerinin hisseleri oranında ödenmektedir.